Mide Bulantısı Nedir?

Mide bulantısı bir sorunun belirtisi ya da semptomudur. Mide bölgesinde huzursuzluk verici ve rahatsız edici bir duygudur. Mide bulantısı genellikle kusmanın ilk aşamasıdır. Kusmak ise mide içeriğinin zorla, gönüllü veya istemsiz olarak ağızdan dışarıya boşaltılmasıdır.

Birçok vakada asıl nedeni belirli olmakla birlikte, virüsler, sindirim sorunları, hamilelik veya hatta hoş olmayan bir koku gibi çok çeşitli nedenlerden dolayı tetiklenmesi mümkündür. Mide bulantısına nadir olarak karın ağrısı, ishal veya baş ağrısı eşlik edebilir. Bu durumda mutlaka tıbbi yardıma başvurulmalıdır. Nedenleri Mide Bulantısı Neden Olur ve Kusmanın Sebepleri Nelerdir? Tıpkı mide bulantısı gibi kusma da kendi başına bir hastalık değildir. Aynı zamanda kusma tek başına zararsızdır ve vücudun kendisini düzeltmek için verdiği bir tepkidir. Ancak daha ciddi bir hastalığın işareti de olabilir. Hem kusma hem de mide bulantısı birden fazla tıbbi durumun belirtisi olabilirler. Bu durumlar ise; Apandisit, Aşırı miktarda alkol alımı veya zehirlenme, Bağırsak tıkanıklığı, Baharatlı veya yüksek yağlı yiyecekler gibi bazı besinleri aşırı miktarda tüketmek mideyi rahatsız edebilir ve bulantıya neden olabilir. Bireyin alerjisi olan yiyecekleri yemesi de mide bulantısına neden olabilir. Bazı kanser türleri, Bazı kokulara karşı tepki Beyin sarsıntısı beyin hasarı, Beyin tümörü, Bulimia Nevroza veya diğer psikolojik hastalıklar, Diyabetli kişilerde görülebilen bir durum olan Gastroparezi veya yavaş mide boşalması, Enfeksiyon, Bakteri veya virüsler mideyi etkileyebilir ve bulantıya neden olabilir. Gıda kaynaklı bakteriler gıda zehirlenmesi olarak bilinen bir hastalığa neden olabilir. Viral enfeksiyonlar da bulantıya neden olabilir. Gebeliğin erken evreleri,  İlaca bağlı kusma. Örneğin kemoterapi gibi kanser tedavileri için kullanılan bazı ilaçları almak mideyi rahatsız edebilir veya mide bulantısına katkıda bulunabilir. Önerilen ilacı kullanmadan önce mutlaka ilacın prospektüsü okunmalıdır. İlacın içindeki yan etkilere karşı endişeleriniz varsa bu konu hakkında mutlaka bir doktora danışılmalıdır. Bu bilgileri okumak ve alınan ilaçlar ile uygulanan tedaviler hakkında doktorla konuşmak, ilaçla ilgili bulantıyı en aza indirecek önlemlerin alınmasına yardımcı olabilir. Kalp krizi, Korku gibi duygusal stres anları, Kulak Enfeksiyonu, Menenjit,   Mide ekşimesi veya gastroözofagealreflü hastalığı (GERD), yemek yerken bireyin midesinin içindekilerin özofagusundan yukarıya çıkmasına neden olabilir. Bu, bulantıya neden olan bir yanma hissi yaratır. Safra kesesi hastalığı, Ülser, yani mide içinde veya ince bağırsağın astarı üzerindeki yaralar bulantıya katkıda bulunabilir. Özellikle yemek yenildiği zaman yanma hissine ve ani bulantıya neden olabilir. Yoğun ağrı, bulantı semptomlarına katkıda bulunabilir. Bu, pankreatit, safra kesesi taşları veya böbrek taşlarıgibi ağrılı durumlar için geçerlidir. Yol tutması veya deniz tutması, bir araç ile seyahat ederken karşılaşılan engebeli bir yoldan kaynaklanabilir. Bu düzensiz hareketler beyne iletilen mesajların duyularla senkronize olmamasına, dolayısıyla bulantıya, baş dönmesine veya kusmaya yol açabilir. Çocuklarda Mide Bulantısı veya Kusma Nedenleri Nelerdir? Mide bulantısının nedenleri yaşa göre değişiklik gösterebilir. Çocuklarda mide bulantısı ya da kusma, viral bir enfeksiyon, gıda zehirlenmesi, süt alerjisi, yol tutması, aşırı yemek yeme, beslenme, çocukta öksürme ile yüksek ateşin görüldüğü hastalıklar sebebiyle yaygın olarak görülebilir.  Bulantı veya kusmanın zamanlaması nedenine işaret edebilir. Bir öğünden kısa bir süre sonra ortaya çıkan bulantı veya kusmaya gıda zehirlenmesi, gastrit, yani mide zarının iltihabı veya ülser neden olabilir.  Eğer, bulantı yemekten bir ila sekiz saat sonra ortaya çıkıyorsa ayrıca gıda zehirlenmesine de işaret edebilir. Bununla birlikte, salmonella gibi gıda kaynaklı bazı bakterilere dayalı semptomların ortaya çıkması daha uzun sürebilir. Küçük çocuklarda mide bulantısı ve kusmadan kaynaklanan bir başka endişe ise dehidrasyon, yani susuzluktur. Yetişkinlerin susuz kalma riski daha düşüktür, çünkü genellikle artan susuzluk hissi, kuru dudaklar veya kuru ağız gibi dehidrasyon semptomlarını fark edebilirler.  Ancak özellikle ishal semptomlarının görüldüğü durumlarda küçük çocukların susuz kalma riski daha yüksektir. Çünkü küçük çocuklar çoğu zaman dehidrasyon semptomlarını ifade edemezler. Hasta çocuklara bakan yetişkinlerin yaygın dehidrasyon belirtilerine dikkat etmesi gerekir.  Bu belirti ve semptomlar arasında kuru dudaklar ve ağız, çukurlaşmış gözler, hızlı nefes alma veya nabız sayılır. Bebeklerde ayrıca idrara çıkma düzeninde gecikme ve bebeğin başının üstündeki yumuşak noktada çukurlaşma olup olmadığına dikkat edilmelidir. Hamilelikte Mide Bulantısı ve Kusma Hamileliğin başlangıcından itibaren tüm gebeliklerin yaklaşık %50 - % 90'ında mide bulantısı, % 25 - % 55'inde ise kusma görülür. Bu mide bulantısı ve kusma dönemi genellikle dördüncü aydan ya da ikinci trimester başlangıcından itibaren sona erer. Gebelik sürecinde tekrarlayan kusma, annenin veya doğmamış çocuğunun hayatını tehlikeye atabilecek sıvı ve mineral dengesizlikleri geliştirebileceği hiperemezis gravidarum adı verilen ciddi bir duruma yol açabilir. Mide Bulantısı ve Kusma Durumunda Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır? Aşırı kusma durumu nadir vakalarda yemek borusunun astarında Mallory-Weiss yırtığı adı verilen bir yırtığa neden olabilir. Eğer özofagus yırtılırsa, bu duruma Boerhaave sendromu denilir. Bu durumda acil tıbbi müdahale gereklidir. Bunun haricinde, bulantı birkaç günden daha uzun süre devam ederse veya hamile kalma olasılığı varsa, evde tedavi yöntemleri işe yaramadıysa, dehidrasyon yani susuzluk emareleri görülüyorsa, veya kusmaya neden olabilecek kafa travması veya enfeksiyon gibi bir durum meydana geldiyse doktora başvurulmalıdır. Eğer yetişkin bir bireyde kusma bir günden daha fazla devam ediyorsa veya ishalle birlikte gelişen kusma yarım günden daha fazla devam ediyorsa ve dehidrasyon belirtileri varsa, en kısa sürede mutlaka bir doktora başvurulmalıdır. Altı yaşın altındaki çocuklarda veya bebeklerde kusma birkaç saatten fazla sürerse, ishal, dehidrasyon belirtileri veya ateş ile birlikte görüldüyse, çocuk mutlaka doktora götürülmelidir. Altı yaşın üzerindeki çocuklarda ise kusma bir günden daha fazla devam ediyorsa veya ishal ve kusma yarım günden daha fazla devam ediyorsa, yüksek ateş görülüyorsa veya idrara çıkma yoksa yine çocuk mutlaka doktora götürülmelidir. Bunların yanı sıra kusma ile birlikte; kusmukta parlak kırmızı veya "kahve telvesi" görünümüyle ayırt edilebilecek kan varsa, şiddetli baş ağrısı, boyun tutulması, uyuşukluk, akıl karışıklığı, ishal, uyanık kalmada zorluk çekme, şiddetli karın ağrısına eşlik eden hızlı solunum ya da nabız atışı gözlemleniyorsa derhal tıbbi yardıma başvurulmalıdır. Tedavi Yöntemleri Mide Bulantısı ve Kusma Nasıl Tedavi Edilir? Bireyin yaşına ya da nedenine bakılmaksızın mide bulantısı ve kusmanın tedavisi için kullanılabilecek birkaç yöntem olsa da mide bulantısının tedavisi genellikle bulantının nedenine göre değişiklik gösterir. Bu yöntemler arasında birey için en uygun olanı belirlemek için bir doktora başvurulmalıdır.  Mide bulantısını hafifletmek için ortak kullanılan yöntemlerde ilk adımda su gibi berrak sıvılar kademeli olarak daha fazla miktarda tüketilmelidir. Kusma dönemi geçene kadar katı yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Özellikle 24 saatten daha uzun süren kusma durumunda dehidrasyonun giderilmesi için gerekli adımlar atılmalıdır.  Sabah bulantısı yaşayan hamile kadınlar, yataktan kalkmadan önce kuru kraker veya yatmadan önce yağsız et veya peynir gibi yüksek proteinli bir atıştırmalık yiyebilir. Kanser tedavisi gibi tıbbi durumlarla ilişkili kusma durumu ise genellikle başka bir ilaçla tedavi edilebilir. Ayrıca hamilelik, yol tutması ve bazı baş dönmesi türleri ile ilişkili mide bulantısı ve kusmayı kontrol etmek için kullanılabilecek çeşitli reçeteli ve reçetesiz ilaçlar da vardır. Bu tedavilerden herhangi birini kullanmadan önce mutlaka bir doktora danışmak gereklidir. Mide Bulantısı Nasıl Önlenir? Mide bulantısını önlemenin birkaç yolu vardır. Bunlar bulantının nedenine göre farklılık gösterebilir. Yemek alışkanlıklarını değiştirerek gün içinde üç büyük öğün yerine gün boyunca küçük öğünlerin tercih edilmesi bulantıyı önlemeye yardımcı olabilir. Besinler yavaş yenilmelidir.  Sindirimi zor, baharatlı, çok yağlı veya yağda pişirilmiş yiyeceklerden kaçınmak önemlidir. Bulantıya neden olma olasılığı daha düşük olan yiyeceklere örnek olarak tahıllı besinler, krakerler, tost, ve et suyu verilebilir. Eğer bulantı sıcak yiyeceklerin kokusu ile tetikleniyorsa, soğuk veya oda sıcaklığındaki yiyecekler tüketilmelidir. Öğün aralarında katı yemeklerden ziyade sıvı tüketimine ağırlık verilmelidir.  Her ne kadar gazoz ve kola gibi gazlı içecekleri içmenin mide sorunlarının üstesinden gelmeye yardımcı olduğuna yaygın olarak inanılsa da, genellikle bunun tersi doğrudur. Gazlı içecekler şişkinliğe neden olabilir ve reflüyü kötüleştirebilir. Bunlar da bulantıya neden olabilir. Bu tür içeceklerden kaçınmak gereklidir. Eğer gazlı içeceklerin tüketilmesi zorunlu ise, içeceğin gazının kaçmasına izin vermek ya da su ile seyreltmek gereklidir. Yemek yedikten sonra baş, ayaklardan en az 30 santim yüksekte olacak şekilde dinlenilmelidir. Mideyi ikiye katlayacak şekilde durmak mide bulantısını artırabilir. Bireyin araçla hareket ederken yol tutmasından kaynaklı mide bulantısından etkilenmesini önlemek için ön cama odaklanacağı şekilde oturması faydalı olacaktır. Yan camlardan gözlemlenen hızlı hareket bulantıyı daha da kötüleştirebilir. Buna ek olarak arabada ekrana bakmak veya kitap okumak yol tutmasına neden olabilir. Bir pencere açarak veya vantilatörün önüne oturarak taze hava almak birçok bireyde bulantı semptomlarını hafifletir. Bu taze hava bireyin rahatsız edici kokulardan kurtulmasına veya bulantı dışında bir şeye odaklanmasına yardımcı olabilir.  Mide bulantısı dışında bir şeylere odaklanmak, bulantının hafiflemesine neden olabilir. Hareketsiz bir yerde kitap okumak ya da müzik dinlemek yardımcı olabilir. İşyerinde işe odaklanmak bireyin mide bulantısına odaklanmasını engelleyebilir. Mide Bulantısının Kusmaya Dönmesi Nasıl Önlenir? Mide bulantısı hisseden bireyler, çok asitli olmayan meyve suyu ya da soda gibi temiz ve hafifçe tatlandırılmış içeceklerden faydalanarak kusmayı engelleyebilirler. Ancak, portakal veya greyfurt suyu gibi çok asitli meyvelerin suları durumu ağırlaştırabilir.  Yemeklerden sonra yoğun fiziksel aktiviteden kaçınmak ve oturma pozisyonunda ya da yana yatar pozisyonda dinlenmek etkili olabilir, çünkü hareket ile aktivite bulantıyı kötüleştirerek kusmaya yol açabilir.  Mide Bulantısı İçin Ev Tedavileri Ev tedavileri genellikle mide bulantısının asıl nedenini ele almadığı için tedavilerine yardımcı olmaz, ancak belirtinin geçici olarak hafiflemesine yardımcı olabilir. Bulantı hissedildiğinde gün boyunca sıvı tüketimine dikkat edilmelidir. Berrak içecekler tercih edilmelidir. Ancak eğer normal su mideye uygun gelmiyorsa, çay içmek veya içine meyve dilimlenmiş su içmek işe yarayabilir.  Limon, sindirime yardımcı olduğu ve mideyi yatıştırdığı düşünülen, doğal bir bileşik olan sitrik asit içerir. Suya az miktarda limonu taze olarak sıkmak ve gün boyunca yavaşça içmek etkili olabilir. Bulantı kabızlıktan kaynaklanıyorsa, limon suyu ile ılık su içmek bireyin bağırsaklarını rahatlatabilir. Ancak limon asitli bir meyve olduğu için kısa bir süre içinde çok fazla kullanılırsa bulantıyı daha da kötüleştirebilir. Yumuşak besinlerden küçük bir öğün bulantıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Muz, pirinç, elma püresi ve tosttan meydana gelen bir diyet mide bulantısından kurtulmak için en yaygın önerilen diyettir. Bunlara ek olarak sade makarna, sade patates püresi ve haşlanmış yumurta mide bulantısı sürecinde sınırlı olarak tüketilebilir. Bu süreçte kızarmış gıdalardan, peynir ile süt ürünlerinden, etten ve lif bakımından zengin gıdalardan kaçınmak gerekebilir.