pH
Toprak kimyası içerisinde incelenen pH, toprağın reaksiyonudur. Diğer bir tarifle topraktaki hidrojen yoğunluğunun ifadesidir.
pH İlk defa 1909 yılında Danimarkalı bilim adamlarınca tanımlanmıştır.
pH; toprağın asit, baz veya nötr reaksiyonda olduğunun derecesini belirler. 1 den 14 de kadar derecelendirme yapılmıştır. 1 den 7 ye kadar asit karakterli, 7-14 arası bazik karakterli, 7 ise nötr olarak derecelendirilmiştir. Asit ve baz karakterli topraklar; kuvvetli, orta ve hafif olarak sınıflandırılmıştır. Örneğin 1-4,5 asit kuvvetli asit, 4,5-5,5 arası orta derece asitt, 5,5 –6.5 arası hafif asit olarak sınıflandırılmıştır.
Toprağın pH sı laboratuarlarda ölçülür. Arazide pH ölçme imkanı günümüzde mevcuttur. pH metre denilen aletlerle ölçümler yapılabilmektedir.
TOPRAĞIN ASİTLEŞMESİ (DÜŞÜK pH )
Yağışlı bölgelerde (Bölgemizde) yağmur sularının yıkama etkisiyle sudaki (H) Hidrojen iyonları, Kalsiyum (Kireç), Magnezyum, Potasyum ve sodyum iyonlarının yerine geçer. Toprakta Hidrojen iyonları çoğalınca asitleşme başlamış demektir.
Topraktaki karbonik asit ve organik maddenin ayrışmasıyla meydana gelen organik asit de toprağın asitleşmesine sebep olurlar.
ADSORBİSYON
Toprak çözeltisinde herhangi bir madde azalırsa, toprak tarafından tutulan bu maddeler çözülerek çözeltiye geçer ve bitkiler böylece madde alımı ile beslenmiş olurlar.
FİKSASYON (KİMYASAL ÇÖKELME)
Toprak öğeleri tarafından çözeltiye geçemeyecek kadar bağlanmış ya da çözünmeyen bileşikler oluşturarak çökmüş besin maddelerinin bitkiler tarafından alınmaları mümkün değildir.
ASİTLİ TOPRAKLARDA FOSFOR FİKSASYONU
Asit reaksiyonlu topraklarda Alüminyum, Demir ve çinko iyonları serbest halde bulunurlar. Toprakta bulunan fosfor veya gübre ile verilen fosfor iyonları hidroksi fosfat bileşikleri yapar ve fosfor alınamaz hale gelir. Fındık bahçelerinde pH 5.3 altına düşerse verilen fosfordan bitki yararlanamaz, aynı zamanda demir ve çinko alımı da engellenir bitkide eksiklikler gözlemlenir.
BAZİK (ALKALİ TOPRAKLAR) ve YÜKSEK pH
Yağışı az kurak bölgelerde topraklarda yıkanma olmadığından bu bölgelerdeki topraklar alkali özellik göstermektedir. Bu topraklar kireç bakımından doygun topraklardır. Toprakların pH değeri 7 den yukarıdır. pH 8.5 tan sonra zaten büyük sorunlar tuzluluk başlar.
BAZİK TOPRAKLARDA FOSFOR FİKSASYONU
Eğer toprağın pH değeri yüksekse Kalsiyumca (Kireç) zengindir. Verilen fosforlu gübreler de bulunan fosfor toprakta dikalsiyum fosfat veya trikalsiyum fosfat bileşikleri yaparak çökelir ve bitki tarafından alınamaz hale gelir.
Görüldüğü gibi İnsanlarda tansiyon nasılsa topraklarda da pH aynı özellikte yüksekliği de düşüklüğü de dert.
pH sı düşük asit topraklar kireç ile pH sı yüksek bazik topraklar kükürt ilavesi ile istenilen pH seviyesine getirilir. Kireçleme ile Fosforlu gübre kullanımı ayrıca işlenecektir.
Her bitkinin istediği pH ortamı farklıdır. Fındık bitkisi genellikle pH sı (6) olan topraklarda iyi yetişir.
Gübreleme yapmadan toprağın pH değerinin bilinmesi yukarda bahsettiğim nedenlerden ötürü önemlidir.